کاشت زعفران در زمین کشاورزی

قبل از اینکه هر توضیحی رو بخواید بخونید اول توصیه می کنم ، فیلم کاشتن زعفران خونواده من رو ببینید بعد از دیدن فیلم بیاید پایین تر تا براتون از سیر تا پیازش رو توضیح بدم. اگه حس کردید کیفیت ویدیو پایین هست به خاطر اینه که اینترنت شما ضعیف هست و این ویدیو داره از سرور اپارت بارگذاری میشه و بر اساس سرعت اینترنت شما تنظیم میشه، اگه سرعت تون خیلی کند هست نگران نباشید همین مطالب ویدیو رو من در ادامه خودم توضیح می دم می تونید ادامه مقاله رو متنی بخونید.

گیاه زعفران

زعفران گیاهیه از تيره زنبقیان، سرده زعفران که خواص دارویی زیادی داره، به خاطر رنگ و بوش تو آشپزی ماده محبوبی به شمار می ره.

ارتفاع زعفران ده تا سی سانتی متره(از پیاز تا ساقه و گل اش) و یه گیاه 7-10 ساله است. چندتا برگ بلند و باریک از وسط پیازش بیرون اومده که از وسط هر کدوم، ساقه گلداری قد علم کرده و روی سر ساقه، دو یا سه تا گل وجود داره.

هر گل شش تا پنج گلبرگ به رنگ بنفش داره، البته ممکنه به رنگ گلی یا ارغوانی هم دیده بشن. گل‌ها ۳ تا پرچم دارن و یک مادگی که به کلاله‌ای سه شاخه به رنگ قرمزِ متمایل به نارنجی منتهی میشه. آخر خامه و کلاله سه شاخه گیاهه که به اسم زعفران شناخته و استفاده میشه. این قسمت خوش بو و یکوچولو تلخه.

آب و هوای مناسب برای کاشت زعفران

مناطقی که آب و هوای معتدل دارن، یعنی تابستون هاشون گرم و خشکه و زمستون هاشون خیلی سرد نیست (ملایمه)، برای کشت زعفران خیلی مناسب اند. البته توجه کنید که مورد هایی از کشت زعفران هم میشه پیدا کرد که دقیقا طبق اینایی که گفتیم نباشه. چون ممکنه گیاه با محیط سازگار شده باشه. مثلا با این که همدان جزء شهرهای سردسیری ایران محسوب میشه، کشت و زرع زعفران تو همدان خوب جواب بده.

پیاز زعفرون تابستون ها فعال نیست. دوره بیداریش حدودا از آبان تا اردیبهشته و وقتی تابستون شروع میشه برگ هاش زرد شدن. بعدش می خشکن و پیاز زعفرون به خواب میره. برای همین هم هست که مناطقی با تابستون گرم و خشک، برای کشت زعفرون مناسب اند.  

آماده‌سازی زمین جهت کشت زعفرون

مرغوب ترین نوع خاک برای کاشت زعفرون خاک شنی_رسیه که  یکمی هم آهک داشته باشه.

بهترین زمان برای شخم زدن زمین هم پاییز یا زمستونه. البته این شخم باید عمیق باشه پس اگه شرایط مناسب نبود، مثلا دسترسی به تراکتور امکان نداشت میشه شخم زدن زمین رو به آخرای بهار یا اولای تابستون موکول کرد.

 برای کاشت مکانیزه زعفرون از پاییز سال قبل از کاشت، زمین رو شخم عمیق می زنن. بعد دوباره تو بهار بعد از تموم شدن بارون های بهاری اون رو شخم متوسط می زنن تا هم سله شکنی بشه و هم زمین از علف های هرز پاک بشه. ( توضیح سله شکنی: بر اثر بارندگی روی خاک، خاکدانه ها و کلوخ ها از هم متلاشی میشن و ذراتشون تو خاک پخش میشه و منافذ خاک رو که برای تبادل هوا به خاک اند پر میشن. خلاصه به این ترتیب سطح بالایی خاک سخت و غیرقابل نفوذ میشه. به این سطح سخت، در اصطلاح میگن سله و سله شکنی یعنی همون در هم شکستن سختیِ سطحِ خاک.)

آخرین اقدام برای آماده کردن زمین هم اواسط یا اواخر تابستون انجام میشه. اینطوری که چهل تا هشتاد تن کود حیوانی و دویست کیلوگرم فسفاب آمونیوم تو زمین پخش می کنن تا برای کاشت زعفران آماده شود.

خاک مناسب برای کاشت زعفرون

بهترین نوع خاک برای کاشت زعفرون، رسی_شنی است. باید توجه داشته باشید که زعفرون تو خاک شور یا رسی و یا خیلی شنی رشد نمی کنه.

 درمورد میزان اسیدی بودن خاک میشه گفت PH بین هفت و هشت مناسبه. خاک زمینی که قراره زعفرون توش به عمل بیاد باید شیرین و حاصل‌خیز و وجین‌شده باشه. ( توضیح وجین شده: به کندن و پاک کردن زمین از علف های هرز وجین کردن میگن. )

در ضمن یه نکته مهم دیگه هم اینه که زعفرون باید تو زمینی کاشته بشه که چند سال برای کاشت زعفرون استفاده نشده باشه.

زمان مناسب برای کاشت زعفرون

از اواسط تابستون، یعنی مرداد ماه، میشه دست به کار کاشت زعفرون شد. جالبه بدونید وقتی پیاز زعفرن رو تو زمین بکارید، به مدت 5 تا 7 سال و تو بعضی مناطق حتی تا ده سال باقی می مونه و هر سال همون پیاز هست که گل زعفرون رو میده.

مقدار و نوع پیاز زعفرون

مقدار مناسب برای کاشت زعفرون، دو تن غده پیاز زعفرون تو هر هکتاره. پیاز های زعفرون باید درشت، سالم و بدون بیماری و تو یک کلام شاداب باشن. سن این پیاز ها باید از هفت سال بیشتر باشه. پوسته های اضافه و کپه پیاز ها هم باید جدا بشن. ( کپه، به ته پیاز میگن که محل رویش ریشه است. )  قبل از کاشت پیاز ها خوبه اون ها رو سم زدایی کرد. سم های جیوه ای، مثل سرزان، تری تیزان و گرانوزال. مقدار مناسب سم هم، برای هر 100 کیلوگرم پیاز، 300 تا 500 گرمه.

نکته آخر این که باید بعد هفت سال پیاز ها رو از زمین دربیارید، چون کم کم گیاه ضعیف میشه و پیاز ها پوک میشن. بعد از یکی دو سالم به کلی از بین میرن.

طرز کاشت پیاز زعفرون

کاشت پیاز زعفرون یه کار گروهیه که براش 4، 5 نفر نیروی کار لازمه. در مورد عمق مناسب کاشت پیاز زعفرون در همین حد بگم که باید تو زمستون از سرما و یخبندون، تو تابستونم از گرمازدگی و بقیه تنش های محیط در امان باشه. در حالت کلی میشه 15 تا 20 سانتی متر رو توصیه کرد. این نکته هم گفتنیه که وقتی دارید پیاز ها رو می کارید باید سرشون رو رو به بالا قرار بدید.

حالا می خوام توضیح بدم که حکمت اون کار گروهی و 5 نفر چیه؟ یه نفرشون باید با بیل چاله ها رو بکنه. دو نفر باید پیاز ها (ممکنه بعضیاشون قابل استفاده نباشن، اونا رو کنار بذارید.) رو چنتا چنتا (سه تا پنج) دسته‌های دسته کنن، یه نفرم باید پیاز ها رو بذاره تو حفره ها. نفر آخر هم روی اون ها خاک بریزه. سر آخر هم باید سطح زمین که ناصاف شده رو با ماله یا بیل مسطح و فشرده کنن.

بعد از کاشت پیاز های زعفرون، باید اون ها رو رها کنید تا موقع آبیاری های پاییزه. البته قبل از آبیاری باید به زمین ها کود داد. مقدار مناسب کود هم حدود 10 تا 20 تنه. اونم کود حیوانی که کاملا پوسیده شده باشه. کود ها باید با بیل خوب پهن شن، یطوری که همه سطح زمین کاشت شده رو پوشش داده باشن.

نوع و میزان مناسب کود برای کاشت زعفران

کود حیوانی ای که به گیاه زعفرون داده میشه نباید تازه باشه. همون طور که قبلا هم اشاره کردیم باید کاملا پوسیده باشه. میزان مناسب کود برای هر هکتار زمین زراعی هم 30 تا 50 تن کود حیوانی و 200 کیلوگرم کود شیمیایی مثل پتاس و فسفره. پیشنهاد زعفروش برای کود دادن به کشاورزای زعفرون‌کار، مصرف 100 کیلوگرم کود اوره و 10 تا 15 تن کود حیوانی، هر سه سال یباره.

طرز آبیاری گیاه زعفرون بعد از کاشت

بعد کاشت پیاز های زعفرون باید فورا زمین رو آبیاری کرد. البته اگه قبل از کاشت زعفرون زمین آبیاری شده باشه می تونید آبیاری بعد از کاشت رو چند روزی عقب بندازید. در مجموع گیاه زعفرون در مقابل کم آبی جزء گیاهای مقاومه. خلاصه قبل از برداشت فقط یه بار دیگه آبیاری نیاز داره، اون هم حدود 15 روز قبل عملیات برداشت. حواستون باشه اگه این آبیاری زودتر انجام شه، مثلا قبل از ماه مهر، کار مشکل دار میشه . چون برگ ها رشد می‌کنن و گل‌های بینشون ممکنه از بین برن یا چیدنشون سخت شه.

جای جالب قضیه اینه که با وجود این که زعفرون، گیاهِ مناطق خشکه و به آب زیادی احتیاج نداره، اما بعد از برداشت، اگه تو زمستون چند بار زمین آبیاری شه، برای پیاز ها مفیده و کمک می کنه درشت تر شن.

سله‌شکنی بعد از کشت زعفرون

بعد از اولین آبیاری زمین، به محض این که برای عبور گاو مساعد شد، باید با ابزار مناسب سطح زمین سله‌شکنی بشه. بهترین ابزار برای این کار ای ها هستند: کج بیل، گاوآهن ایرانی، بیل شیاردار و کولتیواتر. سله‌شکنی مزرعه به گل‌ها کمک میکنه تا آسون تر از خاک بیرون بیان، به علاوه باعث میشه کود حیوانی بهتر با خاک مخلوط شه.

اگه کشاورزی قبل از آبیاری به زمینش کود نداده باشه می تونه مقدار مورد نیاز از کود رو تو سطح خاک پخش کنه و زمین رو شخم سطحی بزنه تا هم خاک با کود مخلوط شه و هم به عبارتی سله شکنی انجام داده بشه. بعد از این کار هم باید با ماله کشیدن باعث هموار شدن زمین و چسبیدن خاک به پیاز های زعفرون شد.

وجین کردن زمین بعد از کاشت زعفرون

علف های هرز نور، مواد غذایی خاک، آب و هر چی که زعفرون برای رشد کردن بهش نیاز داره رو با گیاه شریک میشن تازه تو کاشت و برداشت محصول هم زحمت کشاورز رو زیاد می کنن. یجور مهمون ناخونده که کنگر خورده و لنگر انداخته!!! البته به کار بردن لفظ شریف “مهمون” برای علف های هرز مناسب نیست، درواقع یجور مزاحمن، به خصوص که خطر بیماری و آفت هم زیاد می کنن. پس واضحه که وجین کردن چقدر مفید و چه بسا لازمه.

وقتش کیه؟ جواب خیلی ساده است. هر وقت که علف های هرز رشد کنن. معمولا بعد از آبیاری دوم این کار انجام میشه، یعنی اولین وجین بعد از برداشت گل‌های زعفرون و دومی حدود سی روز قبل از سومین آبیاری زمین.

زعفروش لازم میدونه این موضوع رو بیان کنه که تاثیر علف کش های شیمیایی روی گیاه زعفرون هنوز آزمایش نشده. پس تا وقتی که بوته های زعفرون در حال رشد اند، از مبارزه شیمیایی با علف های هرز خود داری کنید.

برداشت زعفرون

خب، بالاخره به قسمت خوش رنگ و بوی داستان رسیدیم. اولین سالی که زعفرون ثمر میده مقدارش زیاد نیست، چون فقط پیاز های درشت و اون هایی که ذخیره غذایی خوب و کافی داشتن به بار نشستن. به محض ظاهر شدن اولین گل های بنفش زعفرون؛ که معمولا وسطای آبان ماه سرو کلشون پیدا میشه باید برداشت رو شروع کرد. این کار تقریبا 3 هفته طول میکشه.

وقتی گل های بنفش و ارغوانی زعفرون سر از خاک بلند می کنن، منظرشون اینقدر چشم نواز میشه که آدم به سختی می تونه نگاهشو از گل ها برداره. به خصوص وقتی که سرما شروع شده و خزان گل های دیگه رو ناپدید کرده!

برداشت گل زعفرون باید قیب از طلوع آفتاب شروع شه و تا ساعت 9 صبحم ادامه پیدا کنه. کلا میشه گفت برداشت زعفرون 15 تا 25 روز طول می‌ کشه.